İstinaf Nedir?
İstinaf, bir üst mahkeme olan bölge adliye mahkemelerine başvurularak gerçekleştirilen kanuni bir süreçtir.
İstinaf, ilk derece mahkemesinin verdiği kararları inceleyen bir üst mahkemedir. Bu sürece başvurma hakkı, ilk mahkemenin kararına taraf olan kişilere tanınmıştır.
İlk mahkemenin kararının istinafa taşınabilmesi için birtakım şartların bulunması gereklidir. Özel hukukla alakalı bu şartlar ve diğer bilgiler 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda belirtilirken, ceza hukukuyla ilgili detaylar 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda, idare hukukuyla ilgili bilgiler ise 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda yer alır.
Temyiz Nedir?
Temyiz, bir üst mahkeme olan Yargıtay üzerinden yapılan hukuki süreçtir.
Bu süreçte, istinaf aşamasından geçmiş bir dava dosyası hakkında tarafların adil olmadığını düşündükleri konular ele alınır.
Temyiz, hukukun adil ve doğru bir şekilde işlemesi için yapılan bir üst düzey incelemedir. Bir davada temyiz aşamasına geçebilmek için öncelikle ilk derece mahkemesinin bir karar vermiş olması, bu kararın kesin olmaması, sonrasında istinaf sürecinin tamamlanmış olması ve istinaf kararının da kesin olmaması gereklidir. Kısacası, temyiz sürecine başlamadan önce istinaf aşamasının tamamlanmış olması şarttır.
Temyiz sürecine kimlerin nasıl başvurabileceği ve başvuruda hangi koşulların aranacağı, davanın türüne göre belirlenen yasalarda düzenlenmiştir. Örnek olarak; hukuk davalarında 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu, ceza hukukunda 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve idare hukukunda 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu temyiz başvurusu için gereklilikleri belirtir.
İstinaf ve Temyiz Arasındaki Fark
| Özellik | İstinaf | Temyiz |
|---|---|---|
| Pozisyon | İlk derece mahkemesi ile temyiz arasında bir ara mahkeme | Üst mahkeme (Yargıtay) |
| İnceleme Kapsamı | Sadece ilk derece mahkemesi kararlarına yönelik | Hem ilk derece hem de istinaf mahkemesi kararlarına yönelik |
| Karar Yeteneği | Olayı yeniden değerlendirip kararda değişiklik yapabilir | Kararın hukuki uygunluğunu denetler; kararı bozar ya da onar |
| Bağlılık | Başvuranların taleplerine bağlı | Hukukun doğruluğuna odaklı, tarafların taleplerine bağlı değil |
| İnceleme Derinliği | Olayın kendisine yönelik inceleme | Geniş kapsamlı bir hukuki denetim |
| Süreç Süresi | Genellikle kısa süreli | Genellikle daha uzun süreli |
| Teşkilatlanma | İl ya da bölge bazında | Merkezi, doğrudan Yargıtay’a başvurulur |
| Başvuru Noktası | Yetkili mahkemeye başvurmak önemli | Doğrudan Yargıtay’a başvurulur |
Yazıya dökecek olursak;
İstinaf, ilk derece mahkemesi ile temyiz mahkemesi arasında bulunan bir ara mahkemedir. Sadece ilk derece mahkemesinin kararlarına itiraz edilerek başvurulabilir.
İstinaf, olayı yeniden değerlendirir ve kararda değişiklik yapabilir. İstinaf süreci, başvuranların taleplerine göre ilerler, genellikle kısa sürer ve il veya bölge bazında organize edilmiştir. Yetkili mahkemeye başvurmak önemlidir.
Temyiz ise, Yargıtay üzerinden gerçekleştirilen bir üst mahkeme incelemesidir. Hem ilk derece mahkemesinin hem de istinaf mahkemesinin kararlarına itiraz edilebilir.
Temyiz, kararı hukuki olarak değerlendirir. Eğer karar hukuka uygun bulunmazsa bozar, uygun bulursa onar. Temyiz, hukukun doğruluğunu kontrol ettiği için tarafların taleplerine odaklanmaz ve geniş bir inceleme yapar. Bu nedenle temyiz süreci genellikle daha uzundur. Temyiz başvuruları doğrudan Yargıtay’a yapılır.
